In dit persoonlijke verslag neem ik je mee door de dag van ons 25-jarig jubileum van Internet Society Nederland (ISOC NL), tijdens het evenement Internet in Beeld: Verleden, Heden & Toekomst. Dit ongecensureerde relaas biedt een inkijk in de ontmoetingen, reflecties en hoogtepunten van een bijzondere dag waarop we niet alleen terugkeken op de geschiedenis van het internet, maar vooral vooruit keken naar de uitdagingen en kansen van de digitale toekomst. Terwijl technologie de rode draad vormde, stond deze dag vooral in het teken van samenwerking, gemeenschap en het streven naar een open en vrij internet voor iedereen.
Het multimediale event verslag met foto’s en video’s is hier te vinden.
13:00 – Inloop
Het was geweldig om oude en nieuwe bekenden te verwelkomen. De dag begon alsof ik weer 15 was en mijn allereerste grote, zelfgeorganiseerde verjaardagsfeest gaf. De spanning van wie er zou komen was voelbaar! Een paar namen Bibi van Freedom Internet was er, en samen hebben we een mooie strijd voor privacy gestreden (denk aan de overwinning in de zaak tegen Salesforce en Oracle!). Nancy Shenouda, die ik via DNNL heb leren kennen, vertelde enthousiast over haar samenwerking met scale up-ondernemer Arosha Brouwer. Sander van der Waal van De Waag was er ook en grapte over civil society-organisaties die beledigd waren omdat ze geen persoonlijke uitnodiging hadden ontvangen – oeps, foutje! En Oscar Kneppers was er, direct vanaf het vliegveld, al lachend over de nostalgie van de dag met Maaike Okano-Heijmans van Clingendael. Maar oh, het was al half twee, tijd om naar de opening te rennen!
13:30 – Plenaire opening – Concertzaal
Ik rende de zaal binnen om 13:33. Een uur geleden was die nog leeg, en nu zat hij vol – ai! Met 381 aanmeldingen en uiteindelijk 64 afmeldingen was het prachtig om te zien hoe de zaal zich had gevuld.
Gelukkig deed ik niet in mijn eentje de opening; onze partners Alisa van NL IGF en Gerben van Internet.nl waren er al. Marjolijn van ECP noemde grappend mijn naam en wees naar de achterkant van de zaal: “Daar komt Ruben, midden door de volle zaal naar het podium.” Ik kon het niet laten om te blozen (wat niemand in mijn geval kon zien), maar gelukkig lachte het publiek mee. Mijn welkomstspeech van 414 woorden had ik de avond ervoor nog samen met mijn dochter Nova gememoriseerd – wat hebben we gelachen!
Bart Knubben had me nog op het hart gedrukt dat we niet te lichtzinnig moesten doen over de opening – volgens hem was dit echt ‘setting the stage‘. Dat gaf me de motivatie om mijn welkomstwoorden extra kracht bij te zetten.
Ik begon de opening door het belang van Felix Meritis als locatie te onderstrepen – een plek die al sinds de negentiende eeuw symbool staat voor vooruitstrevend denken. Net zoals het internet barrières heeft doorbroken, verbinden we hier vandaag het verleden, heden en toekomst van een open internet. We vieren 25 jaar ISOC NL en 10 jaar Internet.nl, en ik riep iedereen op om samen met ons te blijven strijden voor een open en veilig internet, zoals routers internetverkeer doorgeven en wij samen de missie moeten doorgeven. Mijn boodschap was dat we alleen door samenwerking en betrokkenheid het internet open en vrij kunnen houden.
Ondanks de zenuwen ging het uiteindelijk goed, hoewel ik toch even werd afgeleid toen Simon Besteman de zaal binnenliep op het moment dat ik over sponsoring sprak. Zijn geur van sigarettenrook bracht me terug naar de lange nachten in de begindagen van het internet, waar mijn long time vriend Rob Hoeijmakers en ik urenlang surften, wachtend op het downloaden van een animated gif van Cindy Crawford die in een tijger veranderde. Goede tijden!
Rob had na het evenement zijn indrukken gedeeld over de Nederlandse bijdragen aan de fundamenten van het internet. Hij sprak niet over de glitter en glamour van unicorns en big tech, maar over de basis waarop alles gebouwd is: de technische en civiele fundamenten die we samen hebben gelegd. Zijn woorden riepen bij mij niet alleen een gevoel van trots op over onze gezamenlijke reis, maar ook een diepere melancholie. Terwijl wij jong en ambitieus het digitale tijdperk in doken, groeiden we samen met het internet – van ontdekkingsreizigers naar vaders, terwijl we dit digitale landschap hielpen bouwen. Deze dag voelde als een moment van erkenning van wat we samen hadden bereikt.
Rob herinnerde me eraan hoe waardevol het is om soms achterom te kijken. Hoe we, door terug te blikken op de weg die we hebben afgelegd, de vrijheid en de ontwikkeling die we voor onszelf mogelijk hebben gemaakt, ook voor anderen kunnen waarborgen. Het was een melancholische dag, eentje die ons eraan herinnerde dat ons werk niet alleen draaide om technologie, maar vooral om het creëren van een gemeenschap, het borgen van vrijheid, en het bouwen aan een toekomst waarin onze dochters hun eigen dromen kunnen waarmaken. Dat gevoel van gedeelde verantwoordelijkheid bleef hangen – het bouwen aan iets groters dan onszelf. Onze inspanningen hebben bijgedragen aan een digitale wereld die vrijheid en verbondenheid mogelijk maakt, en dat is iets waar we trots op mogen zijn.
14:00 – De rol van de overheid in digitale innovatie
Terug naar het event! Jos de Groot van het Ministerie van Economische Zaken nam ons mee terug naar de pioniersdagen van Planet Internet en andere vroege initiatieven die de basis legden voor het internet in Nederland. Hij benadrukte de cruciale rol die de overheid speelde in het stimuleren van digitale innovatie, en hij passeerde en passant pioniers zoals Planet Internet. Destijds had ik als broekie ‘marketing manager’ het genoegen om de allereerste handleiding voor het startpakket te schrijven. Die handleiding is zelfs opgeslagen in de Koninklijke Bibliotheek! Nostalgie ten top.
Jos belichtte ook de rol van overheidsbeleid in het stimuleren van digitale innovatie door middel van strategische investeringen en samenwerking met private partijen. Hij onderstreepte het belang van een sterke digitale infrastructuur en hoe initiatieven als Planet Internet de weg vrijmaakten voor de groei van een open en toegankelijk internet. Zijn boodschap was duidelijk: de overheid heeft een belangrijke verantwoordelijkheid in het waarborgen van een toekomstbestendig digitaal ecosysteem, waarin innovatie niet alleen plaatsvindt op basis van commerciële belangen, maar ook met een nadruk op publieke waarden.
14:20 – Invloed van technologie op democratie en samenleving
Een serieus en belangrijk gesprek volgde met Marietje Schaake en Marjolijn Bonthuis-Krijger. Marietje belichtte de uitdagingen van technologie op democratie en trok een parallel tussen de afnemende openheid van het internet en de achteruitgang van de democratie. Ze benadrukte hoe antidemocratische krachten steeds meer invloed krijgen, terwijl technologie en internet niet altijd ten dienste staan van het publiek belang.
Haar analyse was scherp, maar tegelijkertijd ook een oproep tot actie. Ze sprak over de noodzaak om een democratisch model te behouden dat technologie ten goede aanwendt, en het belang van internationale samenwerking, onder andere via de Verenigde Naties en het Internet Governance Forum. In lijn met haar pleidooi voor nieuwe infrastructuren, wees ze op de Digital Global Compact als een stap naar meer bindende afspraken die gedragsnormen op het internet moeten waarborgen.
Marietje’s oproep was niet alleen gericht op het behoud van openheid en mensenrechten, maar ook op de verantwoordelijkheid van ons allemaal om het multistakeholdermodel weer relevant te maken. Het was een koele, analytische presentatie, maar toch met momenten van emotionele betrokkenheid. Vooral haar bezorgdheid over de kracht van grote techbedrijven en de noodzaak om maatschappelijke organisaties sterker te positioneren in deze machtsbalans raakte een gevoelige snaar bij veel aanwezigen.
Een ander belangrijk punt dat Marietje benadrukte, was de noodzaak om voorbij de status quo te denken en niet te berusten in de huidige machtsverhoudingen tussen Big Tech en de samenleving. Haar pleidooi was ook een oproep om te bouwen aan een nieuwe, veiligere infrastructuur – een netwerk dat meer garanties biedt voor veiligheid en ethiek dan het huidige internet. Dit sloot naadloos aan bij de oproep van Kees Neggers om opnieuw te beginnen met de bouw van een internet dat daadwerkelijk de publieke waarden centraal stelt.
Marietje’s analyse was scherp, maar soms ook gelaten, vooral wanneer ze sprak over de macht van techbedrijven en de achteruitgang van democratische processen. Haar pleidooi voor bindende afspraken en een nieuwe infrastructuur benadrukte juist hoe dringend de noodzaak is om het internet te heroveren op de commerciële belangen die het nu domineren. Het was een moment van reflectie, maar ook van urgentie: er is werk te doen om de waarden van het internet te behouden.
________________
15:10 – Breakout ronde 1: Verleden
De eerste breakout sessie van de dag werd geleid door niemand minder dan Marleen Stikker van Waag Society. Marleen nam ons mee terug naar de begintijd van het open internet en digitale rechten. Haar verhaal was meer dan een terugblik; het was een herinnering aan de waarden die we hoog moeten houden en een oproep om die te blijven verdedigen. Terwijl ik luisterde, kon ik niet anders dan denken aan mezelf als 10-jarig kind, bijna dagelijks op weg naar de bibliotheek om boeken over wetenschap te verslinden. Die nieuwsgierigheid werd later nog verder aangewakkerd door De Digitale Stad, een project dat Marleen mede mogelijk maakte. Het internet werd een venster naar de wereld voor mij, en Marleen benadrukte nog eens dat niet alles wat waardevol is in geld uit te drukken is. Ze vertelde ook over haar vroege betrokkenheid bij FairPhone als een van de eerste angel investors – een prachtig voorbeeld van waarden gedreven ondernemerschap dat commercieel succesvol blijkt te zijn.
________________
16:00 – Breakout ronde 2: Heden
In de tweede breakout ronde over het heden was er veel aandacht voor digitale autonomie. Focco Vijselaar van VNO-NCW hield een krachtige keynote over de geopolitieke uitdagingen waar we nu voor staan en de noodzaak voor Europa om zijn digitale autonomie te waarborgen. Hij benadrukte dat, om echt soeverein te kunnen zijn, Europa niet alleen moet inzetten op technologische zelfvoorziening, maar ook op strategische partnerschappen die wederzijdse afhankelijkheid creëren. Focco verwees daarbij naar de Digital Services Act en de AI Act als voorbeelden van hoe regelgeving kan helpen om een gelijk speelveld te creëren en innovatie te bevorderen.
Focco sprak over het belang van een sterk Europa dat zijn eigen broek kan ophouden door te investeren in digitale strategische autonomie. Dit betekent investeren in technologieën zoals AI, maar ook het opbouwen van wederzijdse afhankelijkheden zodat Europa niet volledig afhankelijk is van andere grootmachten. Hij gaf voorbeelden zoals de rol van semicon waarin Nederland en Europa sterk staan, en benadrukte dat we de komende jaren moeten werken aan data-uitwisseling en interoperabiliteit.
Hij sloot af door ISOC NL te bestempelen als de ‘hoeders van het internet’. Volgens hem is vertrouwen de kern van een open internet, en ISOC speelt daarin een cruciale rol door de standaarden en de ethische principes te bewaken die nodig zijn voor een open en eerlijk digitaal ecosysteem.
Tijdens de paneldiscussie die volgde, gemodereerd door Geert-Jan Bogaerts, werd verder gediscussieerd over de uitvoering van dit beleid. Het panel bestond uit Annemarie Costeris van Microsoft, Olaf Kolkman van de Internet Society, Maaike Okano-Heijmans van Clingendael, en Bernold Nieuwesteeg van de Erasmus Universiteit. Geert-Jan moedigde iedereen aan om in te gaan op de vraag hoe Europa zijn autonomie kan bewaren in een steeds competitiever wordende wereld.
Olaf Kolkman gaf een sterke bijdrage door te pleiten voor “Think Global, Act Local“. Hij benadrukte dat Nederland niet geïsoleerd moet opereren, maar juist aansluiting moet blijven zoeken bij internationale standaarden en samenwerkingen. Dit zorgt ervoor dat we wereldwijd kunnen blijven profiteren van innovaties terwijl we lokaal onze eigen prioriteiten stellen.
Maaike Okano-Heijmans bracht tijdens het panel helder de inzichten naar voren die we eerder hadden opgehaald bij de eerdere succesvolle ISOC NL Clingendael-sessie over digitale soevereiniteit. Ze benadrukte de noodzaak van een Europese benadering, waarbij zowel strategische autonomie als samenwerking centraal staan. Maaike sprak met overtuiging over de noodzaak om minder afhankelijk te zijn van buitenlandse technologieën en de ambitie om een Europese Bijenkorf Cloud Megascaler op te zetten, als tegenwicht tegen de dominantie van Amerikaanse hyperscalers. Haar bijdrage was waardevol om de aanwezigen te inspireren tot actie, en herinnerde ons eraan dat digitale soevereiniteit niet alleen een technische, maar ook een geopolitieke kwestie is.
Bernold Nieuwesteeg gooide vervolgens de knuppel in het hoenderhok door te zeggen dat veel van de discussies “slappe hap” waren en niet genoeg rekening hielden met de geopolitieke realiteit. Hij benadrukte dat Europa moet afkicken van zijn “efficiëntieverslaving” en meer lef moet tonen om een echte vuist te maken tegen grote spelers als de VS en China.
Annemarie Costeris toonde veel moed door in dit debat, waarin de grote techbedrijven vaak als de ‘Dark Side’ worden gezien, openlijk te spreken namens Microsoft. Ondanks de kritische geluiden over Big Tech bleef ze kalm en benadrukte dat Microsoft geen data-exploitatie in haar businessmodel heeft. Het was duidelijk dat haar aanwezigheid bijdroeg aan een bredere vertegenwoordiging van stakeholders en zorgde voor een noodzakelijke balans in het gesprek. Haar standpunt werd niet zonder meer geaccepteerd door iedereen in de zaal, maar haar bereidheid om deel te nemen aan het debat werd door velen gewaardeerd. Gerben Wierda, een van de founding members van ISOC NL, merkte na afloop op dat sommige beweringen van Microsoft – zoals hun claim dat ze geen sociale media zijn – op scepsis stuitten, vooral gezien hun eigenaarschap van LinkedIn.
______________________
16:40 – Breakout ronde 3: Toekomst – Lightning Talks
Menno Weij van BDO Legal beet de spits af met een scherpe en humoristische presentatie over ransomware en de juridische implicaties. Menno wist de zaal op het puntje van hun stoel te houden met zijn scherpe opmerkingen en anekdotes, waaronder: “Betaal je wel of geen losgeld?” en een beeld van zichzelf, procederend door de straten. Zijn presentatie eindigde met een oproep tot strengere regelgeving en de vraag of een verbod op losgeldbetalingen via verzekeraars misschien een stap in de goede richting zou zijn. Het was een presentatie met een knipoog, maar zeker ook met een stevige boodschap waarover nog lang werd nagepraat tijdens de borrel.
Geert Lovink van Institute of Network Cultures en de gloednieuwe ISOC NL ThinkTank nam de zaal vervolgens mee op een reis door de internetcultuur en de steeds veranderende dynamiek van sociale media. Het ludieke aan zijn talk was dat hij vertelde dat de ‘exodus’ uit sociale media al meer dan tien jaar wordt aangekondigd, maar dat het er nog steeds niet van komt. Hij benadrukte de noodzaak van een cultuur die niet gedreven wordt door commerciële belangen, en de rol van het maatschappelijk middenveld in het creëren van alternatieve platforms die minder afhankelijk zijn van advertenties en data-exploitatie. Zijn boodschap werd ondersteund door treffende voorbeelden uit zijn onderzoek naar netwerkculturen en zijn observaties over de impact van grote techbedrijven op de vrijheid van meningsuiting.
Mieke van Heesewijk van het SIDN Fonds reflecteerde op de afgelopen tien jaar van het fonds en de impact die ze hebben gehad op een sterk internet en betrokken gebruikers. Ze vertelde over verschillende projecten die SIDN Fonds heeft ondersteund en die bijdragen aan een veiliger en inclusiever internet. Mieke benadrukte het belang van lokale initiatieven en grassroots-projecten die innovatie op het gebied van digitale rechten en veiligheid stimuleren. Het was inspirerend om te horen hoe deze projecten bijdragen aan een open internet en hoe ze de stem van de burger in het digitale domein versterken.
Last but not least: Melanie Rieback van Radically Open Security sprak over businessmodellen die vrijheid op het internet kunnen ondersteunen, in plaats van deze te ondermijnen. Haar verhaal ging over hoe het mogelijk is om een cybersecuritybedrijf te runnen zonder winstoogmerk, waarbij de nadruk ligt op transparantie en maatschappelijke impact. Melanie deelde voorbeelden van hoe Radically Open Security haar winsten terug in de gemeenschap investeert en zo bijdraagt aan digitale vrijheid. Ze riep de aanwezigen op om na te denken over alternatieve bedrijfsmodellen die niet afhankelijk zijn van dataverzameling en exploitatie, en pleitte voor een ethische benadering van technologieontwikkeling.
Melanie benadrukte ook de noodzaak om maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen als technologiebedrijven, en sprak over hoe Radically Open Security volledig open source werkt. Dit model heeft als doel niet alleen om vertrouwen op te bouwen, maar ook om anderen in staat te stellen dezelfde aanpak te volgen. Ze deelde inspirerende voorbeelden van projecten waarbij veiligheid en transparantie hand in hand gaan, en riep het publiek op om niet bang te zijn om nieuwe, ethische bedrijfsmodellen te verkennen die ten goede komen aan de samenleving als geheel.
____________________
17:15 – Plenaire afsluiting – Concertzaal
Na de breakouts kwamen we allemaal weer samen in de concertzaal voor de plenaire afsluiting, waar we de video van Vint Cerf, VP en Chief Internet Evangelist bij Google, te zien kregen. Vint, mede-oprichter van Internet Society en door velen beschouwd als een van de grondleggers van het moderne internet, deelde zijn visie en herinneringen op een manier die het belang van ons gezamenlijke werk prachtig belichtte. Vint begon op zijn kenmerkende humoristische wijze: hij herinnerde zich hoe hij voor het eerst Kees Neggers ontmoette en dacht dat Kees boos op hem was vanwege zijn directe manier van doen, iets wat hij later leerde te waarderen als de typische Nederlandse eerlijkheid. Hij zei lachend: “Als je iets gedaan wilt krijgen, zoek dan een Nederlander!” Vint benadrukte ook de lange geschiedenis van de Nederlandse bijdrage aan het internet en noemde specifiek de betrokkenheid van Olaf Kolkman, Erik Huizer en Kees Neggers in de vroege dagen van de IETF en de Internet Society.
Vint ging verder met een reflectie op de ontwikkeling van het internet in de afgelopen 50 jaar. Hij sprak over de technische architectuur, zoals het Border Gateway Protocol en het Domain Name System, en hoe deze evolueerden om de schaal van het internet aan te kunnen. Hij benadrukte dat de basisprincipes van het internet nog steeds hetzelfde zijn, maar dat de schaal en de impact enorm zijn toegenomen. Vint maakte een scherp onderscheid tussen ‘veiligheid’ en ‘beveiliging’, en merkte op dat zelfs een zeer goed beveiligd netwerk kwetsbaar blijft voor misbruik zoals malware en phishing.
Hij besprak ook de uitdagingen en kansen van nieuwe technologieën zoals generatieve AI. Terwijl AI enorme potentie heeft om waarde toe te voegen, zoals in medische toepassingen of vertalingen, wees hij op het risico van ‘hallucinaties’—AI-uitvoer die onjuist is, zelfs wanneer getraind op correcte gegevens. Vint benadrukte dat we als technologische gemeenschap de verantwoordelijkheid hebben om deze systemen in goede banen te leiden en tegelijkertijd de risico’s ervan te beperken.
Tot slot sprak Vint over de belangrijke rol van ISOC NL in het bevorderen van een veilig, open en veerkrachtig internet. Hij prees de lange Nederlandse traditie van bijdragen aan internetgovernance en hoopte dat hij in de toekomst weer persoonlijk bij een evenement aanwezig kon zijn. Zijn boodschap eindigde met een positieve noot: “Het internet is een groot canvas dat we samen moeten blijven schilderen, en ik ben blij om samen met jullie deze reis te maken, al is het nu virtueel.“
Jochem de Groot volgde met een plenaire keynote over de geopolitiek van technologie. Hij schetste een somber beeld van de ongelijke en onvrije ontwikkeling van het internet wereldwijd, en besprak de technologische ontkoppeling tussen China en de VS, evenals de worsteling van de EU om bij te blijven. Ook benoemde hij opkomende landen en regio’s zoals India en het Midden-Oosten. Jochem benadrukte de bescheiden maar impactvolle rol van Nederland als internationale bemiddelaar en agenda-setter. Nancy Shenouda van Tradenest vond zijn presentatie een van de meest fascinerende van de dag, vooral vanwege de statistieken die Jochem deelde: in 2013 had slechts 35% van de wereld internettoegang, en in 2023 is dat percentage slechts gestegen naar 66%. De kloof blijft groot, met slechts 51% van India en 37% van Afrika dat verbonden is. Dit onderstreept volgens Jochem de noodzaak om te werken aan een inclusieve digitale wereld. Met zijn achtergrond bij Microsoft als directeur Corporate Affairs en zijn betrokkenheid bij initiatieven zoals de Paris Call for Trust & Security in Cyberspace, gaf hij de zaal een waardevol perspectief op de wereldwijde machtsdynamieken die spelen rondom internetveiligheid en technologiebeleid. Hij sprak over de noodzaak om juist in vredestijd te praten over aanvalsregels in cyberspace, en benadrukte dat samenwerking en een proactieve houding essentieel zijn om digitale bedreigingen tegen te gaan en vrijheid op het internet te waarborgen.
Vervolgens werd een video-bijdrage van Sally Wentworth, president en CEO van de Internet Society, getoond. Sally feliciteerde de Nederlandse afdeling met hun 25-jarig jubileum en het Nederlandse Internetstandaarden platform met hun 10-jarig bestaan. In haar videobijdrage sprak ze haar waardering uit voor de inzet van ISOC NL op het gebied van encryptie en prees ze de overwinning tegen het voorstel van de EU voor client-side scanning. Sally benadrukte de rol van Nederland als een van de eerste landen buiten de VS die verbinding maakte met het internet, en roemde de bijdragen van Nederlandse instituten zoals Ripe NCC, SIDN, en Surfnet. Ze noemde ook de zeven Nederlandse inductees in de Internet Hall of Fame, waaronder Kees Neggers, die met zijn pionierswerk de weg vrijmaakte voor velen die volgden. Sally sprak over de cruciale rol van ISOC NL in het bevorderen van een internet dat toegankelijk is voor iedereen, ongeacht locatie of achtergrond. Ze benadrukte dat de toekomst van het internet in handen ligt van de gemeenschap en riep op tot voortdurende betrokkenheid en inzet.
Tijdens de plenaire afsluiting van het dagprogramma kreeg Kees Neggers, pionier en Nederlands boegbeeld in de Internet Hall of Fame, voorbereid na Sally nog even het woord. Waar de discussies eerder op de dag vooral voorbereide analyses boden, bracht Kees de bevlogenheid terug die ooit het karakter van de Nederlandse internetgemeenschap bepaalde. Vint Cerf had in zijn videoboodschap al gerefereerd aan de cruciale rol van Nederlanders: “Als je iets gedaan wilt krijgen, zoek dan een Nederlander.” En Kees bewees waarom dat waar is.
Hij pleitte vurig voor het opnieuw bouwen van een veilige digitale infrastructuur in Nederland. Een netwerk dat vanaf de basis veilig ontworpen is, in tegenstelling tot het huidige internet waar beveiliging achteraf is toegevoegd met allerlei lapmiddelen. Hij riep ons op om onze verantwoordelijkheid te nemen en leiderschap te tonen in het bouwen van een robuuste, veilige digitale toekomst. Het was een oproep om niet stil te blijven staan bij wat er is, maar om opnieuw te beginnen—met lef en visie.
______________________
17:15 – 18:15u – Netwerkborrel – Zuilenzaal
Na het afsluiten van het dagprogramma met de drie organiserende partijen, hieven we gezamenlijk een glas cava om de netwerkborrel in te luiden. Het was een mooi moment om samen te reflecteren op een geslaagde dag, en de aanwezigen uit te nodigen om verder in gesprek te gaan. We wezen ook op de aanwezige digitale kunstwerken van Pan Vanitcharoenthum, die met zijn werken de relatie tussen natuur en technologie onderzoekt. Zijn projecten, zoals ‘Digital Landscape’ en ‘Second Nature’, combineren fysieke en digitale elementen en boden de bezoekers een intrigerende blik op de wisselwerking tussen natuur en technologie. Daarnaast was er ook een indrukwekkende installatie van Julia Janssen te zien, waarin een boek werd gecombineerd met audio- en videomateriaal. Dit boek, getiteld ‘One Click’, is een kunstproject dat kritische vragen stelt over digitale privacy en hoe onze gegevens online worden gebruikt. Het onderzoekt hoe een enkele klik verstrekkende gevolgen kan hebben voor de hoeveelheid informatie die over ons wordt verzameld en gedeeld, en roept op tot meer bewustzijn over de impact van online interacties. Het project was eerder onderdeel van tentoonstellingen die bedoeld waren om mensen bewust te maken van de gevolgen van de datagestuurde economie en hoe gemakkelijk we persoonlijke informatie prijsgeven zonder erbij stil te staan. Haar werk stelt vragen over de impact van technologie op onze ervaringen en het belang van privacy. Deze kunstwerken versterkten het thema van het evenement en gaven de bezoekers de kans om technologie als verlengstuk van menselijke ervaringen op een artistieke manier te beleven.
______________________
18:15 uur – Avondprogramma ISOC NL – Shaffyzaal
Maarten Botterman van ICANN gaf een boeiende keynote als opening van het avondprogramma over ‘Internet Governance – The Future is what we make of it’. Hij benadrukte het belang van betrokkenheid bij besluitvorming rond internetgovernance en de rol van organisaties zoals ISOC en ICANN. Zijn boodschap was dat wij als gemeenschap de toekomst van het internet zelf kunnen vormgeven, zolang we gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen.
Maarten ’s lightning talks breidde zijn visie op de toekomst van het internet verder uit. Hij noemde het citaat van Abraham Lincoln: “The best way to predict your future is to be part of it’s creation“, en benadrukte dat wij allemaal een rol spelen in het vormen van de toekomst van het internet. Hij schilderde een beeld van het internet in 2035: sneller, veiliger, en toegankelijker dan ooit, en een platform voor samenwerking, innovatie, en sociale verandering.
Maarten besprak ook de verschillende versies van het internet, zoals beschreven door Wendy Hall en Kieren O’Hara: het Open Internet van Silicon Valley, het ‘Bourgeois Internet’ van Brussel dat waarden zoals privacy en trollenbeperking beschermt, het Autoritaire Internet van Beijing, en het Commerciële Internet van DC. Hij voegde hieraan toe dat er zelfs een ‘Spoiler Model’ van Moskou is ontstaan, dat gedecentraliseerd is en vol zit met goedkope desinformatie door bots.
Hij sloot zijn presentatie af door de zaal aan te moedigen actief bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van het internet, waarbij hij stelde: “We create the world of tomorrow with the choices and actions of today. What will you do to contribute?” Zijn boodschap was duidelijk: het internet wordt gevormd door de acties die wij nu nemen, en het is aan ons om dat op een verantwoorde manier te doen.
______________
18:35 uur Proostmoment met Jan Prins, Alexandra van Huffelen en Michiel Leenaars,
Tijdens het proostmoment met Jan Prins, Alexandra van Huffelen en Michiel Leenaars vierden we het 25-jarig jubileum van ISOC NL en het 10-jarig jubileum van PLIS. Het was een feestelijk moment om stil te staan bij de mijlpalen die we hebben bereikt en om vooruit te blikken op de toekomst van het internet in Nederland.
Jan Prins, de eerste voorzitter en oprichter van ISOC NL, deelde zijn reflecties tijdens dit proostmoment. Hij beschreef de oprichting in 1997 als een jongensboek vol avontuur en innovatie. Het was voor hem bijzonder om de groei van het internet van zo dichtbij mee te maken en nu, 25 jaar later, terug te kijken op alles wat we samen hebben bereikt. Het was geweldig om oude bekenden terug te zien, waaronder leden van de oorspronkelijke initiatiefgroep, zoals Vincent Everts en Jaap van Till. Jan’s reflectie raakte velen in de zaal, vooral toen hij sprak over hoe belangrijk het was dat zijn toenmalige baas hem de ruimte gaf om iets te doen wat niet in zijn taakomschrijving stond, maar wel een goed idee bleek te zijn. Daarna gaf hij het woord aan voormalig Staatssecretaris van Koninkrijksrelaties en Digitalisering Alexandra van Huffelen.
Alexandra zorgde eerder voor een humoristisch moment toen ze luidruchtig aangaf dat ze het jammer vond dat we Maarten Botterman vanwege tijdgebrek moesten afkappen. Op het podium grapte ze dat ze naar de borrel was gelokt, maar nog geen druppel had gezien, wat zorgde voor een lachsalvo uit de zaal. Gelukkig stond Lucinda klaar met een glas cava, zodat we alsnog konden proosten op het succes van de dag. Alexandra sloot haar bijdrage af met een reflectie op haar rol als staatssecretaris, waarbij ze benadrukte hoe belangrijk het is om communities zoals deze te ondersteunen. Het was een prachtige afronding van haar moment op het podium.
__________________
18:45 uur – Nelson T. Ajulo, Zarttech: Tech Ondernemerschap en de Afrikaanse Diaspora
Nelson T. Ajulo bracht ons krachtige verhalen over de rol van technologie in het versterken van de Afrikaanse diaspora. Hij benadrukte dat technologie niet alleen economische kansen creëert, maar dat het ook essentieel is voor inclusie, zowel in Nederland als wereldwijd. Hij sprak over de bijdrage van het internet aan banengroei door nieuwe bedrijfsmodellen, diensten en innovaties mogelijk te maken. Hij noemde de mobiele geldrevolutie, waarbij mobiele bankplatforms financiële diensten toegankelijk maken voor mensen zonder bankrekening, vooral in rurale gebieden in Afrika. Ook benoemde hij het belang van goedkopere technologie, zoals betaalbare smartphones en mobiele data, die groei in e-commerce en mobiele geldtoepassingen stimuleren. Daarnaast wees Nelson op de rol van digitale identificatiesystemen die economieën helpen formaliseren en mensen toegang geven tot online transacties en overheidsdiensten, wat de economische groei bevordert. Nelson benadrukte verder hoe belangrijk een goede infrastructuur is om kansen te benutten en het leven van mensen te verbeteren, zoals ook beschreven in het McKinsey-rapport ‘Internet, The Great Transformer’. Dit rapport wijst erop dat een sterke internetinfrastructuur de basis vormt voor groei en innovatie, door het creëren van toegang en mogelijkheden voor ondernemers en kleine bedrijven. Nelson’s verhalen over slimme regelgeving en de noodzaak om bruggen te bouwen tussen gemeenschappen raakten me persoonlijk. Het was inspirerend om te horen hoe hij technologie gebruikt om een betere toekomst voor iedereen te creëren.
18:55 uur – Eric Velleman, HAN University: Digitale Toegankelijkheid en Inclusie
Eric Velleman deelde zijn passie voor digitale toegankelijkheid en benadrukte dat toegankelijkheid geen luxe is, maar een noodzaak. Hij startte zijn talk met de oproep: “Help ons!” Toegankelijkheid vereist samenwerking en begint bij de basis. Eric benadrukte dat digitale producten en diensten begrijpelijk, bedienbaar, en robuust moeten zijn voor iedereen. Met zijn gebruik van de termen “Perceivable, Operable, Understandable, and Robust” maakte hij zijn punt helder: toegankelijkheid moet standaard zijn.
Hij vertelde hoe toegankelijkheid niet alleen een ethische kwestie is, maar ook zakelijk voordeel biedt. Toegankelijke websites kunnen meer klanten aantrekken, beter scoren in zoekmachines en minder ondersteuningskosten genereren. Met humor wees hij op de “click-away pound”—het geld dat bedrijven verliezen als klanten wegklikken door ontoegankelijke websites.
Eric maakte duidelijk dat we samen moeten werken met mensen met een beperking vanaf de ontwerpfase. Dit betekent niet ontwerpen voor hen, maar mét hen. Hij benadrukte dat dit essentieel is voor het creëren van een inclusieve digitale wereld.
Met een glimlach bracht hij ook de uitdagingen van EU-regelgeving naar voren: elke nieuwe wetgeving brengt nieuwe hindernissen voor toegankelijkheid. Maar zijn enthousiasme en vastberadenheid werkten aanstekelijk; de zaal lachte mee, maar voelde ook de urgentie van zijn boodschap.
Hij sloot af met een oproep tot actie: “Word lid van AccessibleEU of ondersteun ons team bij HAN.” Hij maakte duidelijk dat toegankelijkheid een verantwoordelijkheid is die we samen moeten dragen. Zijn boodschap was duidelijk: laten we samenwerken om een digitale wereld te bouwen die voor iedereen toegankelijk is. Dit sloot overigens ook goed aan bij de “superhelden speech” ik met veel plezier namens ISOC NL op Eric’s inauguratie mocht houden.
19:05 uur Raoul White, lid Tweede Kamer PVDA/GroenLinks: Toegang tot het Internet en Economische Ontwikkeling – Gelijkwaardige Handelsrelaties tussen de Afrikaanse Diaspora en Nederland
Raoul White, lid van de Tweede Kamer voor PvdA/GroenLinks, gaf een krachtige toespraak over de noodzaak van toegang tot internet als middel voor economische ontwikkeling en de rol van eerlijke handelsrelaties tussen de Afrikaanse diaspora en Nederland. Hij opende zijn toespraak door te reflecteren op de historische betekenis van Felix Meritis, waar in 1861 een verhandeling plaatsvond over de afschaffing van slavernij in de Nederlandse koloniën. Raoul benadrukte dat deze geschiedenis ons niet alleen herinnert aan het verleden, maar ons ook een verantwoordelijkheid geeft voor de toekomst: om actief bij te dragen aan herstel en rechtvaardigheid voor de Afrikaanse diaspora.
Hij pleitte voor een nationaal beleid dat internettoegang beschouwt als een essentieel onderdeel van herstelmaatregelen voor de economische ontwikkeling van de Afrikaanse diaspora, waaronder Suriname en de Caribische eilanden. Toegang tot internet biedt deze gemeenschappen kansen op groei en ontwikkeling die anders moeilijk te realiseren zouden zijn. Raoul stelde dat internettoegang een mensenrecht moet zijn, een noodzaak in de moderne wereld, en benadrukte dat het bevorderen van digitale infrastructuur de sleutel is tot economische groei en welvaart.
Raoul sprak gepassioneerd over de mogelijkheden voor kleine en middelgrote bedrijven in de Afrikaanse diaspora om via internet toegang te krijgen tot internationale markten, nieuwe bedrijfsideeën te ontwikkelen en te profiteren van wereldwijde netwerken. Hij wees op de oprichting van het eerste ISOC-chapter in Suriname als een belangrijke stap richting meer digitale inclusie, en noemde mijn, Ruben Brave’s, rol in dit proces. Hij onderstreepte dat deze stap symbool stond voor de erkenning van de cruciale rol van de Afrikaanse diaspora in het digitale tijdperk, en dat inclusiviteit en gelijkwaardigheid ook bij ISOC hoog in het vaandel staan.
Voor mij was Raoul’s toespraak diep persoonlijk en emotioneel. Zijn woorden raakten me omdat hij sprak over mijn bijdrage aan de oprichting van het ISOC-chapter in Suriname. Het voelde als een eerbetoon aan de inspanningen die we als gemeenschap hebben geleverd om digitale inclusie te bevorderen. Raoul’s oproep om de historische onrechtvaardigheden recht te zetten door middel van digitale vooruitgang raakte me diep. Het was een bevestiging van onze missie bij ISOC NL om internet toegankelijker en eerlijker te maken voor iedereen. Zijn passie en overtuiging gaven mij nieuwe motivatie om door te gaan met ons werk en zorgden ervoor dat ik besefte dat we echt een verschil maken voor mensen die anders buiten de boot zouden vallen.
____________
19:15 uur – Uitreiking Lifetime Achievement Awards – Zuilenzaal
Het was tijd voor een bijzonder moment: de uitreiking van de Lifetime Achievement Awards – een primeur – waarbij Constantijn van Oranje het woord nam. Hij sprak met waardering over de voortdurende inzet van de Nederlandse internetgemeenschap voor digitale vrijheid en inclusie. Het was niet vanzelfsprekend dat Constantijn er was, want hij had een hei-dag bij zijn eigen club TechLeap en hij was de volgende dag jarig. Allemaal redenen voor hem om er dus niet te zijn, maar…hij was er toch!
De uitreiking was een viering van de pioniers en voorvechters die het internet hebben gevormd tot wat het vandaag is. We eerden mensen zoals Lousewies van der Laan, Marleen Stikker en Nani Jansen-Reventlow, voor hun onvermoeibare inzet voor internetvrijheid, mensenrechten en digitale rechten. Valerie Frissen en Olaf Kolkman kregen erkenning voor hun werk in internetgovernance en technologie als maatschappelijke kracht, en Oscar Kneppers voor zijn bijdrage aan het start-up ecosysteem in Nederland.
Daarnaast hebben we bijzondere mensen toegevoegd aan de ISOC NL Hall of Fame, waaronder Constantijn van Oranje, Alexandra van Huffelen, Bert Hubert, Erik Huizer, Frances Brazier, Geert Lovink, Jan Prins, Jaya Baloo, Kees Neggers, Marjolijn Bonthuis-Krijger, Melanie Rieback en Michiel Leenaars. Zij allen hebben hun stempel gedrukt op het internet, of het nu gaat om innovatie, toegang tot technologie, of beveiliging en privacy.
Naast de uitreiking had ik ook het genoegen om een interview te houden met Constantijn. In ons gesprek reflecteerden we op de rol van civil society in het digitale tijdperk en de waarde van samenwerking en innovatie. Constantijn benadrukte hoe belangrijk het is om niet alleen naar binnen gericht te zijn, maar juist bruggen te blijven bouwen tussen de verschillende sectoren. Zijn ervaring met TechLeap.nl en zijn kijk op ondernemerschap waren inspirerend en onderstreepten de noodzaak om inclusiviteit en publieke verantwoordelijkheid te combineren met innovatie en gedegen funding. Het gesprek was zowel feestelijk als kritisch, passend bij het jubileum van ISOC NL.
Tijdens de afsluiting van het avondprogramma werd Constantijn verrast met een prent van Francine Hermans, die speciaal voor deze gelegenheid was gemaakt. Het cadeau was ter ere van zijn verjaardag op 11 oktober 2024, maar ook als dank voor zijn bijdrage aan het evenement ‘Internet in Beeld: Verleden, Heden & Toekomst’. Het was een teken van waardering namens ISOC NL, in samenwerking met het Nederlandse Internet Governance Forum (NL IGF) en Platform Internet Standaarden (Internet.nl). De prent droeg de boodschap: ‘Innovation by Inclusion: Let’s Leap Together into a Thriving Digital Tomorrow!’
Hierna gingen we over naar een gezellige afsluitende borrel. Onder het genot van drankjes vierden we de verbinding en keken we terug op de dag, omringd door kunst en verhalen die de geest van het evenement prachtig belichaamden.
De dag eindigde niet zomaar – het was een viering van wie we zijn en wat we samen hebben opgebouwd. Maar het was ook een oproep om niet stil te staan en door te blijven gaan.
Want na de afsluiting kwam Kees Neggers naar me toe. Hij glimlachte en zei: ‘Meneer Brave, ik ken u niet, maar gefeliciteerd met deze mooie dag. Het voelde als een revival van de Nederlandse internetcommunity.‘
Zijn woorden raakten me; het was precies dat gevoel van saamhorigheid en hernieuwde energie dat we wilden oproepen. Terwijl de avond overging in een gezellige afsluitende borrel, voelde het alsof de Nederlandse internetgemeenschap nieuw leven werd ingeblazen – klaar voor de toekomst. Onder het genot van een drankje en omringd door gelijkgestemden, was het een perfecte afsluiting van een dag die ons allemaal inspireerde om door te gaan met het bouwen aan een vrij, toegankelijk en veilig internet voor iedereen.
Grote dank aan alle aanwezigen in het bijzonder de sprekers, onze ISOC collega’s Simon Besteman en Michiel Leenaars, Fred Hage, Geert-Jan Meewisse en Geert Lovink en uiteraard onze event partners: NL Internet Governance Forum (Alisa Heaver), Platform Internet Standaarden/Forum Standaardisatie (Gerben Klein Baltink, Bart Knubben, Benjamin Broersma), ECP (Marjolein Bonthuis-Krijger, Lucinda Wildenberg, Dorijn Boogaard, Coen Wesselman, Derk Henderson), SIDN (Maarten Simon) en TechLeap (Esther van der Meulen).
