Door Karina Palosi
2020 kunnen we gerust een onwerkelijk jaar noemen, maar gelukkig is het al bijna voorbij. Niet dat we nu terug kunnen naar normaal, normaal is ook niet meer wat het was, en naar vermoeden zijn we zelfs in een nieuwe periode zijn beland.
Een noviteit is hoe betrekkelijk optioneel de werkelijkheid is geworden. Je kunt tegenwoordig uit een breed assortiment kiezen: of virussen wel of niet bestaan, of experts wel of niet de waarheid vertellen en waarom ze precies liegen, en je kan zelfs meedoen met life action role-playing (LARP) waar je gaandeweg je eigen werkelijkheid creëert uit verschillende complottheorieën. Misschien is dit niet helemaal nieuw, want vroeger had je heksen en kon je met engelen praten, maar wij hebben nu de technologie om de alternatieve feiten tastbaar te maken: met huis-tuin-en-keuken misinformatie en vooral als deep fakes gaan doorzetten. In de nabije toekomst lijkt de werkelijkheid niet snel weer te gaan convergeren.
Sterker nog, in de aanloop naar het quantum tijdperk, hebben wetenschappers zelfs bewezen dat het geheel mogelijk is voor twee elkaar tegensprekende werkelijkheden om tegelijkertijd te bestaan.
Dit is nogal wat voor de kunst om bij te benen, maar het eerste werk met een quantum computer is al wel gemaakt!
<!–
Q&Q ( Qliza )
Joan Heemskerk (JODI)
Anton Akhmerov & André Melo (QuantumTinkerer, TU Delft)
— 2020 —
–>
Het is wel een opus dat een beetje context nodig heeft.
Dit werk is gemaakt voor 7×7, een project wat jaarlijks 7 kunstenaars met 7 technologen koppelt die samen een werk tot stand brengen. Het resultaat wordt op de website van 7×7.no belicht en dit jaar was Joan Heemskerk van JODI aan de Quantum Tinkerers van de TUDelft gekoppeld. Hun werk wordt te https://7×7.no/en/watch/#joan-heemskerk-jodi-x-quantum-tinkerer-group besproken, en rond 21:00 minuten beginnen ze over het kunstwerk te praten. André Melo, één van de makers, legt uit hoe ze een quantum computer hebben ingezet voor het process. (Bij quantum computer denk aan een losse chip met pakweg een dozijn aan qubits in een high-tech koelkast. Qubits zijn wat de transistors in onze huidige processors zijn. Een handvol is al heel indrukwekkend, maar het duurt nog heel even voordat we quantum internet hebben op onze quantum mobieltjes.)
Dit werk wordt dus door de output van een quantum computer aangedreven en naarmate deze computer beter gaat werken, wordt ook wat wij zien minder random en zie je dus met je eigen ogen de ontwikkeling van de wetenschap in het werk.
Het eerste 4D quantum net art kunstwerk dus.
Dat is dan wel weer aardig voor 2020.
De eerste reactie op quantumtechnologie is meestal “Oh…” Niemand begrijpt het helemaal, dat klopt, maar de grondslagen hoeven niet zo ingewikkeld te zijn.
Een transistor in een gewone processor staat aan of uit – het is 1 of 0. Een qubit kan alle waardes hebben tussen 0 en 1 en hééft ook al deze waardes, totdat je het meet. Op het moment van observatie wordt het uit al de mogelijkheden gereduceerd tot 1 of 0, terwijl het daarvoor nog alles was. Het is wel jammer dat er tussen 1 en 0 nog niet precies kan worden gemeten, maar wat wetenschap niet kan, kan de kunst wel. Een tussenoplossing wordt ons alweer door de kunst aangereikt:
Een schitterende tentoonstelling bestaande uit niet bestaande kunst.
Je kunt het niet bezoeken, want er valt dus niets te zien en het is ook nergens.
Je kan er wel over praten!
Gebruik dan wel #biennaleNO zodat je precies kan verwijzen naar de tentoonstelling die er niet is.
Een overzicht van wat er allemaal niet gaat gebeuren is hier te vinden: https://www.kanonmedia.com/participation-in-biennaleno-2020/
Soms wil je dat iets bestaat maar tegelijkertijd ook niet. Ook al is het internet efemeer (daarom is het vaak zo moeilijk om net art te archiveren) het is ook eeuwig, de machine vergeet niet. In 2013, toen we nog enthousiast waren over social media, maakte kunstenaar Amalia Ulman een app Ethira (hier gearchiveerd: http://archive.rhizome.org/anthology/ethira/), waar je anoniem en kortstondig kon posten. Je post werd gezien door degenen die de app ook net open hadden staan, maar je post verdween binnen korte tijd voor je ogen. Zoals zij het in een interview zegt: “I wanted not to be “. Ze wilde geen 0 zijn, en ook geen 1, maar de mogelijkheid bewaren om ook alles daartussenin te kunnen worden. De mogelijkheid om te kunnen veranderen, want soms meet je 1, soms 0, soms zal het iets ertussenin zijn, en wij hebben het nodig om niet altijd hetzelfde te moeten blijven, om niet altijd in dezelfde werkelijkheid te moeten leven.
We leven in complexe tijden en het is niet te voorzien wat er nog gaat komen. In ieder geval en in iedere bestaande en niet bestaande, gekozen en gemaakte werkelijkheid, die bestaat omdat men er in gelooft of de werkelijkheid die maar niet weggaat terwijl men er niet meer in gelooft, wens ik allen prettige feestdagen en een voorspoedig 2021!