Referendum en rechtszaak: blijft de Wiv overeind? Stem nu!

AMSTERDAM – Met het vooralsnog laatste referendum gaat Nederland oordelen over de Wiv. Internet Society Nederland brengt voor- en tegenstanders in gesprek over hete hangijzers als de onderzoeksopdrachtgerichte bevoegdheid, digitale dreigingen en het toezicht op de inlichtingendiensten. In dit debat weerklinken argumenten uit de nog lopende Wiv-rechtszaak: is deze wet niet in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens?

Het moment om te stemmen over de vernieuwde Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) komt snel dichtbij en daarmee laait de discussie over het hacken via derden, aftappen van wijken en voorsorteren op terrorisme en cybercrime in de media en het publieke debat opnieuw op (lees meer in dossiers van onder andere Follow the Money, Netkwesties, Bits of Freedom en Inlichtingen.info). Internet Society Nederland (ISOC.nl) wil in haar streven naar een open, neutraal, gedecentraliseerd en toegankelijk internet stemmers informeren en organiseert daarom twee debatavonden: op 6 maart reageerden experts en geïnteresseerden in de Amsterdamse De Balie op stellingen vóór de wet, op 13 maart in het Haagse Diligentia komen argumenten tegen de Wiv aan bod. Op vooroftegendewiv.nl lees je meer over de wet en kan je een eigen standpunt innemen met de stellingen.

Kritiek van Internet Society Nederland
ISOC.nl deelde eerder al haar zorgen over de nieuwe AIVD- en MIVD-bevoegdheden gedurende de totstandkoming van de wet. Ondanks kritiek en voorstellen tot wijziging binnen en buiten de Tweede Kamer zijn onder andere het hacken van onverdachte derden om dichter bij ‘targets’ te komen en de bevoegdheid voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie om communicatie te onderscheppen en te bewaren in stand gebleven. Die onderzoeksopdrachtgerichte interceptie heette in een eerder wetsvoorstel nog interceptie in “bulk”, maar die wijziging laat volgens Internet Society Nederland onverlet dat de inlichtingendiensten ook nu nog bevoegd zijn “om ongericht, in bulk, iedere vorm van communicatie te kunnen onderscheppen en bewaren”. De kritiek van ISOC.nl op hoe het toezicht op de diensten in de wet geregeld is blijft ook overeind: de discussie over de benoeming van de nieuwe Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) haakt in op het pleidooi van ISOC.nl voor onafhankelijk toezicht.

Rechtszaak Burgers tegen Plasterk
Parallel aan het referendum maakt Internet Society Nederland zich ook in de rechtszaal sterk voor haar standpunten. In de zaak Burgers tegen Plasterk dagvaardde ISOC.nl eind 2013 in een coalitie met onder andere Stichting Privacy First, de Nederlandse Vereniging voor Journalisten, Brenno de Winter en Bart Nooitgedagt de Nederlandse Staat. De onthullingen van Edward Snowden maken volgens Internet Society Nederland en anderen duidelijk dat de Amerikaanse NSA en de Britse GCHQ op illegale en ongeoorloofde manier inlichtingen verzamelen, in strijd met het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). En de nieuwe Wiv waarborgt volgens de coalitie nog altijd onvoldoende de uitwisseling van gegevens tussen inlichtingendiensten, waardoor de AIVD en MIVD dus op illegale en ongeoorloofde wijze verkregen inlichtingen van de NSA en GCHQ kunnen krijgen en gebruiken. Artikel 59 van de Wiv, dat over gegevensuitwisseling met buitenlandse diensten gaat, is daarmee in strijd met artikelen 8 en 10 van het EVRM over de private sfeer en vrijheid van uitdrukking.

Wiv onderuit bij Europees hof?
De onthullingen van Snowden maken volgens het Gerechtshof in Den Haag echter niet duidelijk dat de NSA en GCHQ op illegale en ongeoorloofde wijze inlichtingen verzamelen en daarmee zijn in hoger beroep de vorderingen afgewezen. Maar het Hof laat zich in haar oordeel niet uit over de vraag of gegevensuitwisseling met buitenlandse diensten in de nieuwe Wiv strijdig is met de EVRM en jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Eenzelfde punt maakte Ahmed Aarad, bestuurder bij stichting Open Source & Overheid ook tijdens het eerste Wiv-debat van ISOC.nl: als deze wet aanhangig wordt gemaakt bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM), komt de Wiv te vervallen, voorspelde de jurist. In gesprek met ISOC.nl wijst Aarad op jurisprudentie uit drie verschillende zaken die dit volgens hem bevestigt.

Ernstige twijfels
De Raad van State stelde in een eerder advies dat de nieuwe Wiv tegemoet komt aan “essentiële vereisten” van het EHRM, maar dat het nog “ernstige twijfels” heeft of de bewaartermijn van drie jaar voor ongericht verzamelde gegevens niet in strijd is met de EVRM. Internet Society Nederland en andere betrokkenen van de coalitie Burgers tegen Plasterk gaat in cassatie bij de Hoge Raad, waar de procureur-generaal 4 mei zijn conclusie zal trekken. We houden je op de hoogte!

Wat vind jij?
Hoe denk jij over de inhoud én de kansen van deze wet? Je kan vandaag nog van je laten horen door te stemmen in het raadgevend referendum!