Wie bepaalt de regels in de Metaverse? – door legal philosopher mr. drs. Judith Blijden
De Metaverse is, kortgezegd, een verder geëvolueerd internet waar je als het ware in op kan gaan. Er woedt een complexe strijd over wie de regels van deze toekomstige wereld gaat bepalen. Wie trekt er straks aan het langste eind? Zal de Metaverse eigendom worden van gigantische techbedrijven of vinden we een manier om een digitale leefwereld te creëren die wordt gecontroleerd en bestuurd door haar deelnemers? Mr. drs. Judith Blijden onderzoekt in deze column de mogelijkheden van dit nieuwe media. Judith is legal philosopher, Landecker Democracy fellow en beleidsmedewerker digitale transitie bij de Sociaal Economische Raad (SER).
De lockdowns zag ik doorgaans aankomen. Geleerd van die keren ervoor wist ik dat ik het de laatste keer anders moest aanpakken. Er spelen verschillende films in de bioscoop die zich bezig houden met het idee van een Metaverse. Zodoende zat ik twee dagen voor de lockdown om 8.00 ’s ochtends in de bioscoop om de nieuwste Spider-man: No Way Home te kijken. Het lukte niet meer om de andere film, The Matrix 4, voor de lockdown te zien. De eerste Matrix film zag ik in mijn middelbare schooltijd tijdens een les Klassieke Culturele Vorming met als legitimatie dat de film (losjes) Plato’s allegorie van de grot vertolkt. Voor wie die film nog niet heeft gezien: Neo komt erachter dat hij in een door machines gegenereerde schijnwereld leeft, de matrix. Hij bevrijdt zich van de machines en gaat met hen de oorlog aan. In die film werden al mijn grootste liefdes gecombineerd (filosofie, technologie, science fiction en Keanu Reeves). Ik was dan ook op slag verkocht.
De laatste Matrix leek goed getimed. Mark Zuckerberg hernoemde Facebook Meta en kondigde de Metaverse aan: een nieuwe digitaal platform waar je niet naar kijkt, maar dat je ervaart, een soort Matrix dus. Daarnaast is zo’n digitale leefwereld misschien beter voorstelbaar nu we in een pandemie leven waarin fysiek contact lastig is en we veelal online werken, boodschappen doen en onderwijs volgen. Aangezien de matrix staat voor een nare plek gecreëerd door machines, is het begrijpelijk dat Zuckerberg voor een andere naam heeft gekozen. Het woord Metaverse komt uit een ander science fiction verhaal (Snow Crash van Neal Stephenson) waar mensen, als programmeerbare avatars, met elkaar en softwareagenten kunnen interacteren, in een driedimensionale virtuele ruimte. Ondanks de zorgvuldig gekozen naam kreeg ook de Metaverse naast lof veel kritiek, onder andere van voormalig Google topman Eric Schmidt. Hij vraagt zich behoedzaam af wie de regels zal bepalen in de Metaverse. Een vraag waar hij zelf het antwoord nog niet op weet.
Waar de machines in de matrix zelfstandige autonome wezens zijn, zijn de machines in onze wereld dit (nog) vrijwel niet. Technologie overkomt ons niet, maar wordt door ons gemaakt. Laten we ons daar vooral van bewust zijn!
Nieuwe technologieën worden door heel veel mensen gemaakt, elk met hun eigen expertise en niet door één almachtig, alwetend genie. Ook Meta is hier mee eens. Zo staat op hun website: ‘The metaverse will be a collective project that goes beyond a single company. It will be created by people all over the world, and open to everyone.’ Een software programma wordt ook niet door één persoon geprogrammeerd, maar bouwt verder op eerder ontwikkelde code. Dat geldt voor de programma’s op jouw computer, maar ook voor de ICT-systemen van de Belastingdienst.
De digitale wereld staat niet buiten onze wereld. Dit heeft na- en voordelen. Bestaande systemen kunnen een volgend traject beperken. Zo wordt het door de verouderde btw-systemen van de Belastingdienst lastig om uitvoering te geven aan de belofte uit het coalitieakkoord om de btw op groente en fruit te verlagen. Tegelijkertijd kan de collaboratieve aard van het ontwikkelen van technologie ook worden gezien als een uitnodiging aan ons allemaal om er iets beters van te maken.
Daarnaast is de digitale wereld niet los te zien van onze fysieke wereld. De steeds verdere verwevenheid tussen onze analoge en digitale wereld versterkt dat alleen maar. Je kunt hierdoor niet alleen invloed uitoefenen op technologie door aan die techniek zelf te sleutelen. Je kunt ook kijken naar de context waarin technologie wordt ingezet, de personen die de technologie ontwikkelen, waarom we iets wel (of niet) moeten inzetten, wanneer we dat het beste kunnen doen, welke data we moeten gebruiken en door wie die moeten worden verzameld.
Europese waarden on- en offline eerbiedigen
De Europese Unie is al langer bezig het antwoord op de vraag van Eric Schmidt naar zich toe te trekken. Wie bepaalt de regels in de Metaverse?
Onze digitale wereld staat niet los van de manier waarop wij onze samenleving hebben ingericht. Ook de Europese Commissaris bevestigde onlangs dat Europese rechten en principes online doorwerken.
Zij publiceerde een Declaration on European Digital Rights and Principles (pdf). Met de verklaring wil de Europese Commissie duidelijk maken wat de digitale transformatie die de EU bevordert en verdedigt, precies betekent. Ook wil zij aangeven hoe beleidsmakers en bedrijven om moeten gaan met nieuwe technologie. Europese waarden die in de beginselen tot uitdrukking komen, moeten zowel offline als online worden geëerbiedigd. De EU wil niet alleen de regels bepalen voor onze digitale wereld gebaseerd op Europese waarden, maar hoopt ook dat deze een normerend effect hebben op de rest van de wereld.
Proactief aan de slag met technologie
Technologie heeft impact op de samenleving, maar de samenleving heeft ook impact op technologie. Wij bepalen dus met elkaar hoe onze leefwereld – inclusief onze digitale wereld – eruit ziet. Dat vraagt van ons een actieve houding. De SER zal die impact monitoren en relevante vragen van nu verkennen. Hoe vergroten we het digitaal bewustzijn van burgers en werkenden? Hoe zorgen we de technologische innovaties worden ingezet waar ze nodig zijn? Hoe verbinden we de groene met de digitale transitie?
P.S. Vorige week heb ik dan eindelijk the Matrix 4 (Resurrections) gezien. The Matrix 4 was zo pijnlijk slecht dat ik hoop dat de film eigenlijk niet bestaat. Spider-man: No way home raad ik wel aan.
